Historia e mercenarëve “Wagner” dhe lidhjet e forta me Putinin
Yevgeny Prigozhin, lider i mercenarëve “Wagner”, duke i shërbyer ushqim atëherë kryeministrit rus, Vladimir Putin, në restorantin e Prigozhinit në periferi të Moskës më 2011
Grupi “Wagner” doli në pah për herë të parë gjatë angazhimit në lindje të Ukrainës menjëherë pasi shpërtheu konflikti në prillin e vitit 2014, disa javë pasi Rusia aneksoi Krimenë nga Ukraina
Betejat e ashpra në lindje të Ukrainës kanë vendosur në qendër të vëmendjes “Wagner Group” të Rusisë, kompani private ushtarake e udhëhequr nga milioneri mashtrues me lidhje të kamotshme me presidentin rus Vladimir Putin.
“Wagner” ka udhëhequr shtytjen për të nisur ofensivën e Rusisë në provincën Donetsk në lindje të Ukrainës. Luftimet brutale shtëpi më shtëpi kanë prodhuar disa nga përballjet më të përgjakshme që kur Rusia dërgoi ushtrinë e saj në Ukrainë, teksa mercenarët e “Wagnerit” “shkelnin mbi trupat e mercenarëve” për të avancuar, dëshmojnë autoritetet ukrainase.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjatë kësaj jave kanë zgjeruar sanksionet kundër grupit “Wagner” për pjesëmarrje në luftën në Ukrainë dhe aktivitetet mercenare në Afrikë.
Pronë e kujt është grupi “Wagner”?
Yevgeny Prigozhin, i cili u dënua me 12 vjet burg në vitin 1981 me akuzën e grabitjes dhe sulmit, filloi biznesin me një restorant në Shën Petersburg pas lirimit të tij nga burgu. Në këtë cilësi që u njoftua me Putinin, i cili shërbeu si nënkryetar i bashkisë së qytetit në vitet ’90.
Prigozhin, 61 vjeç, përdori lidhjet e tij me Putinin për të zhvilluar biznesin e hotelerisë dhe fitoi kontrata fitimprurëse të qeverisë ruse që i dhanë pseudonimin “Kuzhinieri i Putinit”. Më vonë u zgjerua në biznese të tjera, duke përfshirë mediat dhe “fabrikën famëkeqe të trollëve” që çoi në padinë ndaj tij në SHBA për ndërhyrje në zgjedhjet presidenciale të 2016-ës.
Prigozhin mohoi çdo lidhje me “Wagner Group” përpara se të pranonte zotërimin e kompanisë në muajin shtator. Këtë muaj ai deklaroi se e themeloi, drejtoi dhe financoi.
Punët e “Wagnerit”
Grupi “Wagner” doli në pah për herë të parë gjatë angazhimit në lindje të Ukrainës menjëherë pasi shpërtheu konflikti në prillin e vitit 2014, disa javë pasi Rusia aneksoi Krimenë nga Ukraina.
Teksa mbështeti kryengritjen separatiste në Donbas, qendrën industriale lindore të Ukrainës, Rusia mohoi dërgimin e armëve dhe trupave të saj atje, pavarësisht provave të shumta për të kundërtën. Angazhimi i kontraktuesve privatë në luftime i lejoi Moskës ta ruante një masë të mohimit.
Kompania e Prigozhinit u emërua “Wagner”, pas nofkës së komandantit të saj të parë, Dmitry Utkin, nënkoloneli në pension i forcave speciale të ushtrisë ruse.
Shumë shpejt ajo krijoi reputacion për brutalitetin dhe pamëshirshmërinë e saj ekstreme.
Përveç Ukrainës, mercenarët e “Wagnerit” u vendosën në Siri, ku Rusia mbështeti qeverinë e presidentit Bashar Assad në luftën civile të vendit. Në Libi, ata luftuan përkrah forcave të komandantit libian Khalifa Hifter. Grupi gjithashtu ka vepruar në Republikën e Afrikës Qendrore dhe Mali.
Prigozhin thuhet se ka përdorur “Wagnerin” në Siri dhe vendet afrikane për të siguruar kontrata fitimprurëse të minierave.
Zëvendës-sekretarja amerikane e Shtetit, Victoria Nuland, u ka thënë anëtarëve të Komitetit të Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë të enjten se kompania po përdorte qasjen e saj në ar dhe burime të tjera në Afrikë për të financuar operacionet në Ukrainë.
Disa media ruse kanë pretenduar përfshirjen e “Wagnerit” në vrasjet e korrikut të vitit 2018 të tre gazetarëve rusë, të cilët u qëlluan për vdekje në Republikën e Afrikës Qendrore teksa hetonin aktivitetet e grupit atje. Vrasjet mbeten të pazgjidhura.
Pjesëtarët e grupit “Wagner”, ushtri private e prirë nga Yevgeny Prigozhin, miliarder me lidhje të kamotshme me presidentin Vladimir Putin
Reputacioni i grupit
Shtetet perëndimore dhe ekspertët e Kombeve të Bashkuara kanë akuzuar mercenarët e Grupit “Wagner” se kanë kryer shkelje të shumta të të drejtave të njeriut në të gjithë Afrikën, duke përfshirë Republikën e Afrikës Qendrore, Libi dhe Mali.
Në dhjetor të vitit 2021, Bashkimi Evropian akuzoi grupin për “shkelje të rënda të të drejtave të njeriut, duke përfshirë torturën dhe ekzekutimet dhe vrasjet jashtëgjyqësore, të përmbledhura ose arbitrare”, dhe për kryerjen e “aktiviteteve destabilizuese” në Republikën e Afrikës Qendrore, Libi, Siri dhe Ukrainë.
Disa nga incidentet e raportuara u dalluan në brutalitetin e tyre të tmerrshëm.
Një video e vitit 2017 e postuar në internet tregoi një grup njerëzish të armatosur, të raportuar si kontraktorë të “Wagner”, duke torturuar një burrë sirian, duke e rrahur për vdekje, ia prerë kokën përpara se ta gjymtojnë dhe më pas t'ia digjnin trupin. Autoritetet ruse injoruan kërkesat e mediave dhe aktivistëve të të drejtave për të hetuar vrasjen.
Në nëntor të vitit 2022, një video tjetër u shfaq në internet që tregonte një ish-kontraktor të Wagner duke u rrahur për vdekje pasi dyshohej se iku në anën ukrainase dhe u kap përsëri. Pavarësisht zemërimit publik dhe rrymës së kërkesave për hetim, Kremlini mbylli një sy ndaj grupit
“Wagneri” në Ukrainë
Grupi “Wagner” ka marrë rol gjithnjë e më të dukshëm në luftën në Ukrainë, pasi trupat e rregullta ruse pësuan dëme të rënda dhe humbën kontrollin mbi disa territore të pushtuara më parë në serinë e kundërofensivave të Ukrainës.
Prigozhin pretendoi merita të plota këtë muaj për pushtimin e qytetit të Soledarit të minierave të kripës në rajonin Donetsk dhe akuzoi Ministrinë ruse të Mbrojtjes se po përpiqej të vidhte lavdinë e “Wagnerit”. Ai ka thënë se “Wagner” po drejtonte sulmin në qytetin Bakhmut, bastion i afërt ukrainas që forcat ruse janë përpjekur ta fitojnë për muaj të tërë.
Prigozhin ka vizituar burgjet ruse për të rekrutuar luftëtarë, duke u premtuar të burgosurve falje nëse i mbijetonin një turneu gjysmë-vjeçar të detyrës në vijën e frontit me grupin “Wagner”. Së fundmi ai ka postuar një video në të cilën uron grupin e parë të të dënuarve që morën falje zyrtare dhe të drejtën e largimit nga kompania.
Shtetet e Bashkuara vlerësojnë se “Wagneri” ka rreth 50 mijë mercenarë që luftojnë në Ukrainë, duke përfshirë 10 mijë me kontrata dhe 40 mijë të tjerë të burgosur që kompania ka regjistruar si pjesë të mercenarëve.
SHBA-ja vlerëson se “Wagner” po shpenzon rreth 100 milionë dollarë në muaj në luftë dhe ka marrë armë nga Koreja e Veriut, duke përfshirë raketa dhe raketa.
Çfarë mendon ushtria ruse për “Wagnerin”?
Sigurimi i armëve nga Koreja e Veriut për grupin “Wagner” mund të pasqyrojë grindjen e gjatë me udhëheqjen ushtarake ruse, e cila daton që nga krijimi i këtij grupi.
Një grup trupash që supozohet se ishin kontraktues të “Wagnerit” në vijën e frontit në Ukrainë së fundmi ka publikuar një video në të cilën ata ia shanin shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Ruse, gjeneralin Valery Gerasimov, për dështimin që të siguronte armatim për ushtrinë ruse.
Vetë Prigozhin kritikoi zyrtarët e lartë ushtarakë në muajt e fundit, duke akuzuar oficerët e rangut të lartë për paaftësi. Vërejtjet e tij ishin të pashembullta për sistemin politik të kontrolluar fort, në të cilin vetëm Putini mund të jepte kritika të tilla.
Në fillim të këtij muaji, Putini riafirmoi besimin e tij te gjenerali Gerasimov duke e vënë atë në krye të drejtpërdrejtë të forcave ruse në Ukrainë, lëvizje që disa vëzhgues e interpretuan gjithashtu si përpjekje për të ulur namin e Prigozhinit
Pas kësaj, Prigozhini i zbuti disi kritikat e tij kundër udhëheqjes ushtarake, por mbeti sfidues.
Ai gjithashtu ka ngritur gjithnjë e më shumë profilin e tij publik, duke publikuar deklarata të përditshme nëpër aplikacionet e mesazheve për t'u mburrur me fitoret e supozuara të Wagnerit dhe për të tallur me armiqtë e tij.
I pyetur së fundmi në lidhje me krahasimin mediatik të tij me Grigory Rasputin, mistikun që fitoi ndikim fatal mbi carin e fundit të Rusisë duke pretenduar se kishte fuqinë për të kuruar hemofilinë e djalit të tij, Prigozhin ka thënë: “Unë nuk e ndal gjakun, por derdh gjakun e armiqve të atdheut tonë”.
Përballë sanksioneve
SHBA-ja vendosi disa sanksione ndaj Prigozhinit dhe Wagnerit. Departamenti i Thesarit rriti më tej sanksionet kundër “Wagnerit” dhe kompanive dhe individëve të lidhur me të.
Bashkimi Evropian gjithashtu ka sanksionuar Prigozhinin dhe në dhjetor të vitit 2021 vendosi sanksione ndaj disa personave të lidhur me “Wagnerin” dhe tre kompani energjetike me bazë në Rusi të lidhura me grupin në Siri.
Prigozhin u tall me sanksionet perëndimore.
“Ne kemi kryer kontroll të brendshëm për të shqyrtuar krimet e supozuara nga Wagner, por nuk gjetëm prova inkriminuese”, ka thënë, duke komentuar përplasjen më të re me SHBA-në.
