“Resilience” me veshje unike në lidhje elegante epokash
Secila nga shtatë veshjet në “Resilience” është unike dhe ngërthen origjinalitet, por edhe histori
Shtatë veshje të realizuara me zhgun dhe shojë të vjetra rreth 50-vjeçare, vijnë si dizajne unike që modernizojnë traditën. Ose më saktë i japin një frymë të re. Materiali i përdorur ishte punuar me teknika tradicionale të asaj kohe dhe vetë ekspozita tenton të ruajë origjinalitetin e veshjeve kombëtare dhe ripërdorimin e materialeve të tyre
Premium
Shtatë veshje të realizuara me zhgun dhe shojë të vjetra rreth 50-vjeçare, vijnë si dizajne unike që modernizojnë traditën. Ose më saktë i japin një frymë të re. Materiali i përdorur ishte punuar me teknika tradicionale të asaj kohe dhe vetë ekspozita tenton të ruajë origjinalitetin e veshjeve kombëtare dhe ripërdorimin e materialeve të tyre
Ekspozitë e konceptit më ndryshe në skenën artistike është hapur në Muzeun Kombëtar të Kosovës. Shtatë vepra artistike janë formësuar prej pëlhurave të zhgunit dhe shojës. Në vete, vetë materiali është baza e veshjeve kombëtare. Megjithatë ndërlidhja më e thellë e tyre me koleksionin “Resilience” të Ariana Gjonit janë dekoret me sumbulla. Kreacionet ngjajnë në versionet moderne të veshjeve të dikurshme. Të vjetra për disa dekada pëlhurat natyrale konsiderohen si materialet e fundit të mbetura si produkte të përfituara nëpërmjet teknikave tradicionale. Veprat e profesoreshës së dizajnit janë punuar me teknikën e modelimit “draping” dhe atë të realizimit – zero mbetje.
Muzeu Kombëtar i Kosovës të premten mbrëma ka pritur më shumë vizitorë se zakonisht. Në “Resilience” pëlhurat e prodhuara gati pesë dekada më parë me teknikën e vegut pasqyrojnë drejtpërdrejt temën dhe qëllimin e saj. Ato shpalosen si manifestimi më i fuqishëm i traditës së kulturës shqiptare. Në sqarimin për emërtimin e ekspozitës së modës, autorja e veprave ka shkruar se në art, termi “Resiliencë” është aftësia e një vepre arti që nëpërmjet estetikës të ruajë veçantinë e saj, duke e dalluar nga një objekt tjetër, pavarësisht subjektivizmit në rritje të prodhimit të veprave. Në përditshmëri, ajo është aftësia për t’u rikuperuar nga fatkeqësitë dhe që të dyja konceptet përkojnë me misionin e veprave të Gjonit – ruajtja e origjinalitetit të veshjeve kombëtare tradicionale dhe ripërdorimi i materialeve të tyre duke mos humbur asnjë pjesë nga to.
Në “Resilience” të Ariana Gjonit, pëlhurat e prodhuara gati pesë dekada më parë me teknikën e vegut pasqyrojnë drejtpërdrejt temën dhe qëllimin e saj. Ato shpalosen si manifestimi më i fuqishëm i traditës së kulturës shqiptare
Vizitorë të shumtë janë mbledhur për të parë artin e formësuar me materialin e veçantë të veshjeve kombëtare, ku një nga hapësirat në katin e sipërm të Muzeut ka qenë e ngushtë për të gjithë të interesuarit. Në një nga dy sallat e ndara është veçuar vepra “Akullimë”, e cila për dallim nga të tjera, ku nuk është ndërhyrë në material, baza e saj është ngjyrosur me të kaltër. Është fustan i formësuar prej materialit të zhgunit. Të gjithat janë punuar me “draping” që do të thotë se formësimi i veshjes e qepja bëhet drejtpërdrejt në rekuizitë dhe ku planifikimet paraprake kursehen.
Secila nga shtatë veshjet në “Resilience” është unike dhe ngërthen origjinalitet, por edhe histori.
Ariana Gjoci është shprehur se secila nga materialet ka rrëfimin e vet.
“Për shembull mund të gjeni pëlhurë zhguni që është përdorur në Krujë dhe para 50 vjetëve ka qenë e thurur për një person i cili ka dashur të qepë veshje solemne. Tjetra ka qenë nga Gjakova, e cila ka qenë trashëgim nga babai te djali, i cili ka qenë tirqpunuesi i fundit i njohur, por secila veshje e ka nga një histori”, është shprehur ajo.
Për Gjocin, e cila është edhe ligjëruese e dizajnit të integruar, sumbullat, si disa prej simboleve më estetike të veshjeve kombëtare, kanë qenë frymëzim për të dhe kanë reflektuar në të gjitha veshjet e saj.
“Pjesët e holla si shirit janë fijet e sumbullës. Janë ato që më kanë inspiruar dhe çfarë më ka lënë më shumë mbresa, ka qenë ai gërshetimi i sumbullës të cilin e kam shprehur dhe e kam shtrirë në gjithë koleksionin tim”, është shprehur më tej Gjoci, derisa ka vlerësuar se pëlhurat e përdorura në veshjet e ekspozuara janë të fundit që janë punuar me teknika tradicionale.
Në njërën prej dy sallave të ndara në Muzeun Kombëtar të Kosovës, është veçuar vepra “Akullimë”, e cila për dallim nga të tjera, ku nuk është ndërhyrë në material, baza e saj është ngjyrosur me të kaltër
“Muzë” është kombinim i materialit të zhgunit dhe të shojës, ashtu siç edhe shpalosje e kontrastit të ngjyrës së errtë e të hapur. Në pjesën ku dy materialet bashkohen, janë vendosur sumbulla si dekor dhe fije mëndafshi të punuara me dorë, si për të thyer kontrastin e materialeve dhe mbushur zbrazëtinë e saj. “Bardha Borë” vjen si veshje më moderne si për të treguar qëndrueshmërinë në modë. Me ngjyrë kremi natyrale, ajo është dekoruar me shirita shoje të zgjatur.
Estetika e secilës vepër i dallon ato nga njëra-tjetra. E tillë është edhe “Xixë” prej shoje, ku forma finale është projektuar prej shiritash të ngjyrosur dhe një pjesë e tyre e prerë në formë shkallëzore lirohet nga trupi i saj për t’u takuar me dyshemenë e hapësirës. “Liro” e “Rritë” janë veshje të kombinuara prej zhguni e shoje me ngjyra natyrale të tyre të dekoruara me fijet e formësuara si shall rreth qafës. Sikur në shumë nga veshjet, edhe në “Zanë” vihen në pah prerjet dhe vjen si vepër më elegante e solemne, e ndarë si në dy etapa – në njërën dominon dekori me fije shoje dhe në tjetrën me sumbulla me ngjyrë të zezë.
Materiali i zhgunit më së shumti është përdorur për punimin e plisit e të tirqve, derisa sumbulla ka qenë dhe vazhdon të jetë elementi kryesor dekorativ i veshjeve kombëtare.
Afërdita Statovci, po ashtu ligjëruese në Degën e dizajnit, ka vlerësuar se përtej poetikes, Gjoci ka gërshetuar romantizmin me historinë, duke i sjellë të gërshetuara në mënyrën më të mirë.
“Materialet kanë udhëtuar nëpër epoka dhe ka diçka shumë të bukur dhe poetike për materialet e vjetra, vetë materiali ka histori më vete, por Ariana i ka modernizuar ato, duke ua kthyer një jetë të re. Ka përdorur metoda shumë të mira dhe ekologjike sa u përket përpunimit të tyre”, është shprehur Statovci, e cila e ka vlerësuar punën e Gjocit edhe për nga aspekti ekologjik, ku, sipas saj, janë ricikluar materialet të cilat në të kundërtën do të përfundonin në mbeturina.
Nëpërmjet veprave të Gjocit, veshjet kthehen në vepra arti duke e bërë, siç ajo thotë, modelimin më fisnik, zgjedhjen e pëlhurave më prestigjioze dhe manipulimet më të shkathëta.
“Teknika ‘draping’ bazohet në bukurinë e pëlhurës, duke e mbështjellë atë rreth një forme, duke reaguar natyrshëm ndaj vijave të lakuara të trupit. Procesi në qasje është skulpturor dhe është praktikuar për të arritur efekte të larta estetike”, ka shpjeguar Gjoci teknikën të cilën e ka përdorur në punimin e veshjeve artistike.
Asistentja e Gjocit, Laura Imeri, e cila ka ndihmuar atë dhe ka parë gjithë procesin deri në produktet finale, ka thënë se rrugëtimi ka qenë i mundimshëm, por edhe i bukur për shkak të teknikës së veçantë.
“E veçantë e kësaj teknike që edhe mua më pëlqen është sepse secila pëlhurë ka një histori dhe janë rreth 50 vjet të vjetra. Kur ndalemi dhe i analizojmë në veçanti, secila kanë edhe një formë të skulpturave në shikim të parë dhe janë shumë mbresëlënëse”, është shpreshhur ajo.
“Resilience” e Ariana Gjocit do të qëndrojë e hapur deri të dielën mbrëma (sot) në ambientet e Muzeut Kombëtar në Prishtinë.
