Athinë – Hegjemonët e vërtetë mbizotërojnë jo me forcë, por duke bërë pazare të vështira faustiane për t’u rezistuar. Një shembull tipik është “Marrëveshja e errët”, e cila mbështeti mrekullinë ekonomike të Kinës përpara luftës së re të ftohtë me Shtetet e Bashkuara. Ky pazar tani po mbahet me fije peri.
“Marrëveshja jonë e errët”, më shpjegoi dikur një zyrtar kinez, “i jep shtytje deficitin tregtar të SHBA-së, i cili e mban të lartë kërkesën për prodhimet tona. Në këmbim, kapitalistët tanë investojnë pjesën më të madhe të superfitimeve të tyre në dollarë në FIRE të Amerikës (financat, sigurimet dhe pasuritë e paluajtshme). Sapo filloi ky proces, Amerika e zhvendosi pjesën më të madhe të prodhimit të saj industrial në brigjet tona”.
Për gati një gjysmë shekulli, Marrëveshja e errët i ka lejuar Kinës të konvertonte prodhimin e saj të tepërt - ose eksportet neto - në të drejta mbi pronën dhe qiratë në SHBA. Ajo siguroi që supremacia e dollarit të ishte po aq funksionale për interesat e qiramarrësve amerikanë sa ishte për kapitalistët kinezë.
Jetëgjatësia e supremacisë globale të Amerikës është, pra, e ndërthurur plotësisht me dilemën e Kinës dhe, në një mënyrë të rrumbullakosur, me politikën e brendshme toksike të Amerikës, e cila pasqyron zbrazjen e shtresave të saj punëtore dhe të mesme. Pa mbretërimin global të dollarit, deindustrializimi i Amerikës nuk do të ishte përshpejtuar dhe kapitalistët kinezë nuk do të kishin qenë në gjendje të nxirrnin mbivlerë kolosale nga punëtorët kinezë dhe ta ruanin atë në sektorin rentier të Amerikës.
Sido që të jetë arsyetimi i Amerikës për ta shënjestruar Kinën, lufta e ftohtë që SHBA-ja filloi nën ish-presidentin Donald Trump dhe u përshkallëzua nën presidentin Joe Biden, ka bërë presion të madh mbi konglomeratet amerikane dhe Partinë Komuniste të Kinës për të menduar përtej Marrëveshjes së errët, e cila deri më tani ishte thelbësore për interesat e tyre përkatëse. Ndërsa konglomeratet si Apple mund të bëjnë shumë pak për t’u shkëputur nga Kina pa u rrënuar në këtë proces. Kina ka një alternativë të rrezikshme, por reale: të izolojë industrinë teknologjike nga masat armiqësore të Amerikës.
Imagjinoni të bashkoni Google, Facebook, Twitter, Instagram dhe YouTube në një aplikacion të vetëm. Më pas, futuni në të njëjtën platformë Skype, WhatsApp, Viber dhe Snapchat, shtoni platforma të tregtisë elektronike, si Amazon, Spotify, Netflix, Disney+, Airbnb, Uber dhe Orbitz dhe hidhni PayPal, Charles Schwab dhe çdo bankë të aplikacionit të Wall Streetit. Tani ndaloni së imagjinuari: Kjo është ajo që WeChat, aplikacioni i mesazheve celulare i Tencentit, u ofron tashmë përdoruesve të tij, të cilët shkëmbejnë më shumë se 40 miliardë mesazhe çdo ditë. Ndërsa transmetojnë muzikë ose shfaqje televizive, përdoruesit e WeChat nuk kanë nevojë të dalin nga aplikacioni për t'i dërguar para kujtdo brenda Kinës – ose miliona njerëzve jashtë Kinës që kanë shkarkuar WeChat dhe kanë hapur një llogari me renminbi me çdo numër bankash kineze.
Ky bashkim i Big Techut dhe financave të Kinës është një ndryshim i mundshëm i lojës. Krahasoni një ton alumini të dërguar nga Shangai në Los Anxhelos me reklamat e synuara që u shpërndahen amerikanëve nëpërmjet TikTokut. Të dyja japin dollarë për një kompani kineze. Por, ndërkohë që dollarët me burim alumini varen nga një grumbull metali i prodhuar nga Kina që migron fizikisht në Amerikë në fund të deficitit tregtar të SHBA-së, dollarët e fituar nga TikToku në SHBA nuk e bëjnë këtë. Ndërsa financat kineze të cloudit rriten, të pasurit dhe të fuqishmit e Kinës e gjejnë veten gjithnjë e më pak të nënshtruar ose ndaj deficitit tregtar të SHBA-së ose ndaj fuqisë së politikëbërësve amerikanë për të rregulluar mallrat kineze që kalojnë nëpër portet e tyre.
Pra, ja ku jemi: Teksa lufta e re e ftohtë e Amerikës kërcënon ta shtrydhë kapitalizmin konvencional kinez, Kina mund t’i japë fund Marrëveshjes së errët, që e mban të lidhur me hegjemoninë e SHBA-së, duke mobilizuar financat e saj në cloud dhe duke ndjekur një model rritjeje që nuk mbështetet më në tregtinë amerikane. Nëse Kina do të merrte këtë opsion, ndikimi i brendshëm dhe global do të ishte monumental.
Brenda vendit, zhvendosja nga prodhimet fizike të orientuara nga eksporti do të bënte që investimet totale të kapitalit fiks të bien nga rreth 50% e të ardhurave kombëtare të Kinës në jo më shumë se 30%, me konsumin e brendshëm që do të zbehej. Globalisht, shkëputja e Kinës nga deficiti tregtar i SHBA-së do të lejonte financimin e saj në cloud, të ndihmuar me aftësi nga vetë valuta digjitale e Bankës Popullore të Kinës, për t’i ofruar pjesës tjetër të botës një sistem pagese të bazuar në cloudin renminbi, i cili anashkalon plotësisht sistemin aktual mbizotërues. Sistemi i pagesave në dollarë dhe i kontrolluar nga Policia amerikane.
Pas kapjes së rezervave të bankës qendrore ruse nga ana e autoriteteve amerikane dhe evropiane, në përgjigje të pushtimit të Ukrainës, kërkesa për këtë sistem pagesash kineze dhe financimi i Kinës në cloud në përgjithësi, tashmë po rritet fluturimthi. Ndërprerja e lidhjes me deficitin tregtar të SHBA-së nuk është më thjesht skenar hipotetik. Por a duan vërtet politikëbërësit kinezë ta ndjekin atë?
Nëse e bëjnë këtë, do të heqin dorë nga modeli industrial në zemër të mrekullisë ekonomike të Kinës, duke shkaktuar zemërimin e kapitalistëve tradicionalë të Kinës, të cilët dëshirojnë qasje në deficitin tregtar të SHBA-së dhe në dollarë. Nëse nuk e bëjnë këtë, ekonomia e Kinës do të vazhdojë të mbështetet në një marrëveshje që errësohet nga dita në ditë, ndërsa retë e luftës së re të ftohtë mblidhen. Në fund, ndoshta do të detyrohen nëse administrata e Bidenit këmbëngul në përpjekjen e saj për të bllokuar përparimin e vazhdueshëm të Kinës si shoqëri teknologjikisht e avancuar. Se si dhe kur Marrëveshja e errët i hap rrugën një basti të gjithanshëm mbi financat në cloudin e Kinës, do të vendosë të ardhmen e marrëdhënieve SHBA-Kinë – dhe ndoshta të ardhmen e të gjithëve ne.
(Autori, ish-ministër i Financave i Greqisë, është lider i partisë MeRA25 dhe profesor i ekonomisë në Universitetin e Athinës. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”, pjesë e të cilit është edhe “Koha Ditore”.)
© KOHA. Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
